Een interview afnemen: 20 gouden tips

In de rubriek 'Blij dat ik schrijf' zoom ik in op journalistieke technieken die jou kunnen helpen om te schrijven als een pro. Deze week: een interview afnemen. Met deze tips weet jij straks de kern bij je gesprekspartner te raken. 

Interviewen is een van de leukste dingen om te doen. Maar ook spannend. Het komt allemaal neer op dat éne moment. Dan moet je vlammen en er alles uithalen. Dat gaat niet vanzelf, hoe lekker iemand ook babbelt. Dit artikel geeft houvast en zoomt in op het persoonlijke interview; een mooi middel om je marketing of communicatie menselijker te maken. Het is een resumé van de lessen die ik leerde, uit eigen ervaring of van andere journalisten. 

1. Bereid je interview goed voor

Tijdens een interview wil je niet voor verrassingen komen te staan. Als je belangrijke informatie niet hebt, omdat je research onvoldoende was, is dat ongemakkelijk. Het staat ook slordig. Dus doe uitgebreid onderzoek. Vraag de geïnterviewde desnoods of je mensen uit zijn of haar omgeving mag bellen. 

Dat laatste is geen must, maar voor een diepte-interview met een BN'er doe ik dit meestal wel. Het levert je extra info op, die je online vaak niet kunt vinden. Zo kun je vragen stellen die anderen nog niet gesteld hebben. Leuker voor jou en voor de geïnterviewde.

2. Zorg dat je gereedschap hebt

Ik bedoel hiermee; extra informatie die je achter de hand hebt en kunt inzetten om iemand extra te prikkelen. Stel, de geïnterviewde geeft summier antwoord op een vraag, terwijl jij (dankzij je research!) weet dat hij iets achter houdt. Op zo'n moment zet jij je gereedschap in. Bijvoorbeeld door te zeggen: "In een artikel dat ik over jou las, zei je daar iets heel anders over ..." Of: "Jouw zakenpartner, die ik ter voorbereiding sprak, vertelde juist dat jij daar een uitgesproken mening over hebt ..." Deze tactiek, die ik leerde van interviewer Frenk van der Linden, werpt zijn vruchten af, trust me. Zeker bij stugge praters. 

3. Stel de geïnterviewde op z'n gemak

Kies een fijne locatie en ga niet meteen vol erin met je vragen. Koffietje, babbeltje, lekker weertje enzovoorts. Spreekt voor zich, maar toch.

4. Trap af het interview af met small talk

Bij een persoonlijk interview werkt het goed om te beginnen met small talk en er dan een soft ball in te gooien. Een vraag die iemand de ruimte geeft om even op te scheppen over zijn business of successen. Op het antwoord zit je eigenlijk niet te wachten. Het is vooral bedoeld om iemand los te maken en zich comfortabel te laten voelen bij jou. Als je het interview later uitwerkt, skip je die vraag (bijna) altijd.

5. Stel geen algemene vragen

Een klassieke eerste vraag: "Vertel, waar ben je zoal mee bezig?" Jammer, want vaak volgt er een dodelijk saaie opsomming van activiteiten en projecten. Zonde. Tip: zet al die feiten in een kadertje en focus op iets opvallends. Bijvoorbeeld: "Je draait al jaren mee in deze sector, maar je laatste project is compleet anders. Wat is daar gebeurd?"  

6. Maak een plan

Weet wat je met je interview wilt bereiken. Dat doel kun je in kaart brengen tijdens je uitgebreide voorbereiding. Voor lange gesprekken maak ik een schema. Wie heb ik voor me? Wat wil ik van die persoon te horen krijgen? Welke vraag stel ik als eerst? Wat is het mogelijke antwoord? Welke gereedschap kan ik inzetten als het anders uitpakt? Wat is de laatste vraag? Vaak heb je de helft van het interview al (in je hoofd) geschreven. 

7. Durf van je plan af te wijken

Oké, een interview verloopt nooit helemaal volgens plan. Dat is het spannende. Dus als de geïnterviewde iets verrassends zegt dat boeiende quotes kan opleveren, haak er vooral op in. Durf van je structuur af te wijken. Maar pak de draad na dat uitstapje wel weer op. 

8. Ben de regisseur van het gesprek

Jij hebt de regie en bepaalt de lijn van het interview. Mensen die makkelijk praten zijn reuze gezellig, maar op zo'n monoloog zit geen enkele lezer te wachten. Geldt ook voor interviewkandidaten die vooral bezig zijn met hun PR-praatje. Maar gelukkig heb jij gereedschap (dank u, punt 2) om daar een stokje voor te steken. 

9. Luister goed

Luister goed, voer een natuurlijk gesprek (zie 19) en ben niet te veel bezig met de volgende vraag. In dat opzicht: oefening baart kunst. 

10. Neem het interview op 

 Een inkoppertje, ja toch. Snel door naar het volgende punt.

11. Maak notities 

Ook als je het gesprek opneemt, is het handig om af en toe een aantekening te maken over een antwoord of uitspraak waarop je later nog terug wilt komen. 

12. Ga op zoek naar de kern

Het ultieme doel van een persoonlijk interview is om erachter te komen wat iemand drijft. Dan raak je pas écht de kern. Dat vergt goed luisteren en doorvragen. Soms vind je die kern pas op het einde van het gesprek. Daarover later meer.       

13. Vraag naar voorbeelden

Er zijn maar weinig mensen die enorm beeldend kunnen spreken. Iemand zegt bijvoorbeeld: "Ik heb een gelukkige jeugd gehad." Helemaal leuk, maar het zegt niet veel. Vraag daarom altijd naar voorbeelden. Soms tot vervelens toe. Dan krijg je zoiets als dit: "Mijn jeugd was gelukkig. Ons huis was een zoete inval waar iedereen welkom was. Mijn oma woonde bij ons, in onze tuin stond een grote kersenboom en mijn school lag in onze straat. Het was geborgen en knus." Klinkt net iets lekkerder, toch? 

14. Vraag naar details

Dit ligt in het verlengde van het vorige punt. Mijn ervaring is dat mensen vaak praten in clichés. "De grond zakte onder mijn voeten vandaan, toen ik hoorde dat ik ongeneeslijk ziek was." Ook een evergreen: "Toen stortte mijn wereld in". Het zegt in de kern zo weinig. Focus dus op details. Waar was je toen je het nieuws kreeg? Was er iemand bij je? Wat was het eerste wat je dacht? Het resultaat kan dan zijn: "Ik zat thuis op de bank en keek een serie. De telefoon ging. Waarom belde mijn arts zo laat nog? Ik nam een slok van mijn thee. En toen zei hij het: 'Je bent ongeneeslijk ziek.' Ik hing op, zonder iets te zeggen. Zo heb ik een uur op de bank gezeten. Totaal verlamd. Hoe moest ik dit aan mijn kinderen vertellen?" 

15. Wees niet te braaf

Rem jezelf niet af door te denken dat je iets niet kunt vragen. Een beetje brutaal mag (soms) best. Voelt het toch te vrijpostig? Benoem dit dan gewoon. "Dit is misschien een heel persoonlijke vraag, maar..." 

16. Herhaal vragen op een andere manier

Er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden. Dat geldt ook voor antwoorden op een vraag. Verpak een vraag waarop je geen bevredigend antwoord kreeg op een andere manier. Wie weet levert het dan wel iets op. Ook als je iets toch niet helemaal begrijpt, kun je er best nog een keer op terugkomen. 

17. Vraag naar gevoelens 

Deze schurkt tegen punt 12 en 13 aan. Voorbeelden, details en gevoelens: de magische drie-eenheid. Waarom word je zo blij van je werk? Wat voel je als dat er niet is? Alles om bij die kern te komen. 

18. Stel open vragen

Vermijd vragen waar je alleen ja of nee op kunt antwoorden. Ga voor de open variant. "Vertel eens wat je zag?" Of: "Waarom was het zo'n moeilijke beslissing?" Succes gegarandeerd. 

19. Voer een echt gesprek

Niks is zo vervelend als het gevoel dat iemand je aan een kruisverhoor onderwerpt. Zeker als je lang interviewt. Het fijnste is als er een echt gesprek ontstaat. Kijk mensen aan en ben oprecht betrokken bij hun verhaal. Zonder je doel uit het oog te verliezen dan hè. 

20. Blijf scherp tot het einde van de race

Het interview is klaar en jij zet je dictafoon uit. Dit is het moment waarop je gesprekspartner volledig ontspant en minder op z'n hoede is. Die chillmodus kan alsnog tot een verrassende of interessante quote leiden. Vraag dan of je die nog mag gebruiken. 

Tot slot: laat je interview lezen voor publicatie en controleren op feitelijke onjuistheden. En dan is er nog de praktische kant. Hoe zet je alles op papier? Daarover vertel ik snel meer in een volgende 'Blij dat ik schrijf'. 

En heb je vragen? Ik beantwoord ze met plezier 👉🏻 patricia@vertelverder.nu

Interviewen journalistiekschrijven